برای چسباندن و اتصال قطعات مختلف نیاز است تا با انواع چسب و کاربرد هر یک آشنا باشید. هر چسبی برای فعالیت خاصی طراحی شده و اگر از این مورد اطلاع نداشته باشید ممکن است به ضرر شما تمام شود. طیف گسترده ای از چسب های با کیفیت برای همه اهداف در بازار موجود است،اما برای اینکه بندانیم چه چسبی را کجا استفاده کنیم و چه چسبی مناسب کار شما است با این مقاله از ” آنا شیمی آراز ” همراه باشید تا به بررسی آنها بپردازیم.
چسب چیست؟
چسب ماده‌ای است که برای ایجاد اتصال بین دو جسم استفاده می‌شود. در واقع قابلیت و قدرت اتصال به سایر سطوح را دارد. به اثر متقابل و فرآیند ایجاد اتصال بین چسب و جسم نیز چسبندگی می‌گویند. از کلماتی نظیر سریش، خمیر، سیمان و لعاب نیز برای چسب استفاده می‌شود.
چسب ها در مقایسه با سایر روش های اتصال مواد از قبیل دوخت، اتصال مکانیکی، حرارتی و غیره کاربردهای گسترده‌تری دارند و برای مواد بیشتری قابل استفاده هستند. چسب تنش را به نحو موثرتری در تمام سطح اتصال توزیع می‌کند و احتمال شکست اتصال کمتر می‌شود. همچنین، سطح کار زیباتر و طرح منعطف‌تری را ایجاد می‌کند و از سایر روش‌های ایجاد اتصال اقتصادی‌تر است. فرآیند چسبندگی نیز در زمان کمتری انجام می‌شود.
چسب ها انواع مختلفی دارند. جالب است بدانید این طیف متنوع در دو گروه اصلی طبقه‌بندی می‌شوند. یعنی با توجه به منبع اولیه تولیدشان به «چسب‌های طبیعی» و «چسب‌های مصنوعی» طبقه‌بندی می‌شوند. چسب‌های طبیعی از منابع آلی مانند نشاسته گیاهی، رزین‌های طبیعی، یا اجزای حیوانی ساخته می‌شوند و به «چسب های زیستی» نیز معروف هستند.
چسب های مصنوعی از مواد مصنوعی نظیر پلیمرها ساخته می‌شوند و به طور کلی شامل چسب های امولسیونی، ترموپلاستیک و ترموست هستند. چسب ها با توجه به روش چسبندگی نیز گروه‌بندی می‌شوند. در «چسب‌های واکنشی» برای ایجاد اتصال باید واکنش شیمیایی انجام شود و «چسب‌های غیر واکنشی» برای ایجاد اتصال نیازی به تغییر شیمیایی ندارند. البته ممکن است در حین فرآیند چسبندگی تغییر فیزیکی در آنها ایجاد شود.
انواع چسب و موارد استفاده از آنها
- چسب 123
- چسب نواری
- چسب سیلیکون
- چسب چوب
- چسب پی وی سی
- چسب اپوکسی
- چسب پلی اورتان
- چسب پارچه
- چسب ماتیکی
- چسب آهن
- چسب دوقلو
- چسب حرارتی
- چسب برق
- چسب بتن
- چسب سنگ
1. چسب یک دو سه
چسب سیانواکریلات در ایران با نام چسب ۱۲۳ شناخته می‌شود و نام‌های دیگر آن نیز کریزی گلو و سوپر گلو هستند. چسب های قطره‌ای سیانواکریلات قابلیت ایجاد اتصال سریع و قدرتمندی با سایر مواد دارند. از این چسب ها در ترکیب با فلزات، پلاستیک ها و حتی پوست انسان استفاده می‌شود.
این چسب ها برخلاف چسب های سنتی بر پایه آب، از یک رزین اکریلیک تشکیل می‌شوند و ماده اصلی آنها سیانواکریلات است. سیانواکریلات مونومر اکریلیک است و پس از گیرایی به شکل پلاستیک در می‌آید.از چسب ۱۲۳ برای چسباندن سطوح پلاستیکی ، سطوح چوبی ، سطوح چرمی ، روکش های ورقه ای و … استفاده می شود .
2.چسب نواری
چسب نواری از یک ماده و یک لایه چسب تشکیل شده است و برای چسباندن قطعات مختلف به همدیگر جایگزین بست، پیچ یا جوشکاری است. اگر به جای اتصال‌دهنده‌های مکانیکی از چسب نواری استفاده شود، فرآیندهای تولید ساده‌تر شده و اتصال در دماهای پایین‌تر انجام می‌شود. همچنین چسب نواری موجب حفاظت از سطح کار می‌شود چراکه از پیچ و بست استفاده نمی‌کنید و به سطح آسیب نمی‌زنید.
نحوه کاربرد این چسب‌ها نیز متفاوت است. بعضی از آنها حساس به فشار هستند. در بعضی از انواع آنها برای کار باید از رطوبت استفاده کرد. بعضی از این چسب‌ها هم مانند چسب لاتکس به همدیگر می‌چسبند.
چسب نواری یکی از ابزارهای مفید و پرکاربرد در زندگی روزمره و صنایع مختلف و کارهای منزل است و در صنعت بسته بندی ، آرایشی، کارهای دستی و ساخت مدل ها و کارهی خانه و آشپزحانه و… کاربرد دارد.
3.چسب سیلیکون
چسب های سیلیکون با سایر چسب های بر پایه پلیمر آلی متفاوت هستند؛ چراکه اسکلت شیمیایی آنها ویژگی‌های خاص خود را دارد. این چسب ها خاصیت الاستیک خود را در محدوده دمایی بسیار پایین و بسیار بالا حفظ می‌کنند. چسب سیلیکون نسبت به مواد شیمیایی، رطوبت و هوا مقاومت بالایی دارند. البته اتصالات سیلیکونی مقاومت زیادی نسبت به بارهای مکانیکی بالا از خود نشان نمی‌دهند. درزگیرهای مناسبی هستند. کشش سطحی سیلیکون کم است.
در نتیجه، نمی‌توان چسب های سیلیکونی را رنگ کرد. استحکام اتصال آن پایین است؛ اما در شرایطی که انعطاف‌پذیری و مقاومت بالا در دماهای پایین برای اتصال مهم باشد، از این چسب برای اتصال فلزات استفاده می‌شود. چسب سیلیکون برای اتصال شیشه و سرامیک، بتن، فلزات، پلاستیک و آجرکاری و فرمول‌های خاص آن در هواپیما و هوافضا مصرف می‌شوند. سرعت گیرایی و ویژگی های چسب های سیلیکونی دو جزئی نیز متنوع است. در این چسب‌ها استحکام اتصال اولیه و سرعت برقراری اتصال با سطح نسبت به چسب‌های تک جزئی بیشتر است. از این چسب‌ها برای مونتاژ پنجره استفاده می‌شود.
4.چسب چوب
زمانی که نام یک محصول چسب چوب است، چه انتظار جز چسباندن چوب از آن خواهید داشت؟ این برای همه ما مشخص است اما شاید ندانید که چسب چوب دارای انواع مختلفی است. پس در خرید چسب برای چسباندن سطوح و قطعات چوبی باید با انواع آن مانند اِپوکسی، چسب نامرئی، پُلی اورتان و… آشنا باشید. برای ساخت قاب‌های چوبی و وسایل تزئینی یا تولید و ساخت مبل‌ها، کابینت‌ها و… از چسب چوب استفاده می‌شود.
5.چسب پی وی سی (PVC)
این نوع چسب برای اتصال و چسباندن قطعات پلاستیکی مورد استفاده قرار میگیرد، مانند لوله‌های پی وی سی، فیتینگ‌ها و قطعات الکتریکی. چسب پی وی سی در صنایع ساختمانی برای چسباندن و اتصال کفپوش‌های پی وی سی استفاده می‌شود.
6.چسب اپوکسی
چسب‌های اپوکسی چسب‌هایی هستند که می‌توانند یک یا دو جزء باشند که در اثر واکنش شیمیایی سفت می‌شوند و پیوندی بسیار قوی و بادوام ایجاد می‌کنند. این چسب‌ها در برابر دماهای بالا، مقادیر شدید سرما و رطوبت و همچنین مواد شیمیایی و حلال‌ها مقاوم هستند. آنها در کاربردهای اتصال چندگانه، به ویژه فلزات و پلاستیک‌های فنی استفاده می‌شوند.
چسب‌های اپوکسی بسیار پرکاربرد هستند و در طیف گسترده‌ای از بخش‌های صنعتی و تجاری مانند:
درصنعت خودرو برای اتصال قطعات فلزی و در صنایع ساخت و ساز از آنها برای تثبیت عناصر تزئینی مثل آجر و سرامیک و در صنایع دیگر مثل : هوافضا، قایق سازی ، ساخت مبلمان ، صنایع الکترونیک استفاده می شود.
7.چسب‌های پلی اورتان
چسب‌های پلی اورتان از پلیمرهای رزین‌های مصنوعی جامد ساخته می‌شوند. آنها چسب‌های انعطاف پذیری هستند که با چسبندگی عالی در طول زمان و مقاومت زیاد در برابر آب، دمای بالا و مواد شیمیایی مشخص می‌شوند. آنها عمدتاً در کاربردهای اتصال داخلی و خارجی، عایق کاری و آب بندی قابل استفاده هستند. در ساختمان سازی از چسب‌های پلی اورتان برای چسباندن دیوار خشک، چوب، فوم عایق، کاشی و … استفاده می‌شود و علاوه بر آن برای آب بندی و اتصال لوله‌ها و اتصالات در سیستم‌های لوله کشی و لوله کشی نیز استفاده می‌شود.
8.چسب پارچه
چسباندن پارچه با چسب‌های آبکی معمولی کار سختی است و معمولا نتیجه موفقیت‌آمیزی هم در پی ندارد. پس اگر می‌خواهید که پارگی مبل یا شلوار جین یا هر چیز پارچه‌ای دیگر را ترمیم کنید یا از کاغذکادوهای پارچه‌ای برای بسته‌بندی هدیه‌تان استفاده کنید یا هر کار دیگری که دارید باید به سراغ خرید چسب پارچه بروید. چسب پارچه هم انواع و شکل‌های مختلفی دارد. بعضی از نمونه‌های آن تقریبا در جعبه و بسته‌بندی مشابه با چسب‌های مایع معمولی ارائه می‌شوند. برخی هم به شکل نوار هستند و برای استفاده از آنها باید از اتو برای آب کردن چسب نواری روی سطح پارچه بهره برد.
چسب پارچه، ضدآب است و به همین خاطر بعد از اینکه از آن در تهیه کفش پارچه‌ای، صندل، لباس و… استفاده کردید با خیال راحت می‌توانید از ماشین لباسشویی استفاده کنید و سازه‌ها و لباس‌های‌تان را بشویید. قبل از اینکه از هر چسب پارچه استفاده کنید به دستورالعمل روی بسته آن دقت داشته باشید تا پارچه به خاطر بی‌اطلاعی از شیوه استفاده، خراب نشود.
9.چسب ماتیکی
از چسب ماتیکی برای ساختن انواع کاردستی استفاده می شود این چسب ها ضعیف بوده و سطوح نیازی به چسب قوی ندارند.
10.چسب آهن
این نوع چسب که ظاهر آن شبیه به عسل است، برای خشک شدن آن به ۱۵ الی ۲۰ دقیقه زمان نیاز خواهد بود. چسب آهن یا همان چسب فلز همانطور که از اسمش مشخص است برای چسباندن فلزات استفاده می شود. این چسب بسیار بادوام بوده و معمولا برپایه پلی اورتان است و در دسته بندی سوپر چسب ها قرار میگیرد. چسب آهن بسیار قوی بوده و برای چسباندن چرم و متریال های دیگر هم، مورد استفاده قرار می گیرد.
11.چسب دوقلو
چسب دوقلو در مصارف خانگی کاربرد بسیار زیادی دارد که یکی از مهمترین آنها برای چسباندن ظروف پلاستیکی یا لوله می باشد.
12.چسب حرارتی
چسب حرارتی یا همان چسب تفنگی یکی از محبوب ترین چسب های خانگی است که دارای کارایی و قابلیت های منحصربفردی می باشد. این چسب برای استفاده نیاز به تفنگ مخصوصی دارد که داغ می شود و چسب جامد را به صورت مایع روی کار میریزد. تفنگ این چسب بسیار ساده بوده و هیچ آموزش تخصصی ندارد. این چسب ها بیشتر برای ساخت کاردستی یا اتصال های ساده مورد استفاده قرار میگیرد.
13. چسب برق
چسب برق یکی دیگر از چسب های خانگی به حساب می آید. درست است که این چسب برای فعالیت تخصصی طراحی شده ولی از آنجایی که در هر خانه ای می توان آن را یافت و استفاده از آن نیز ساده است، آن را در دسته چسب های خانگی قرار می دهیم. نوار چسب برق یا لنت برق برای اتصال سیم ها و جلوگیری از برق گرفتگی کاربرد دارد. این چسب ها انواع و رنگ های مختلفی دارد که هرکدام برای نسان دادن ولتاژ خاصی استفاده می شوند. معمولا از نوار چسب های بزرگتر برای عایق کردن سیم های ضخیم تر استفاده می شود. این نوار چسب در ساختمان سازی نیز کاربرد فراوانی دارد.
14.چسب بتن
در تولید بتن معمولا از نوعی چسب استفاده می شود که باعث افزایش جذب و مقاومت بتن می شود. گاهی اوقات در قسمت های مختلف بتن ترک هایی ایجاد می شود و قطعاتی از بتن جدا می شوند و برای چسباندن این قطعات نیز می توان از انواع چسب بتن استفاده کرد.
15.چسب سنگ
همانطور که از اسمش مشخص است چسب سنگ، چسبی تخصصی برای چسباندن سنگ، کاشی و سرامیک است و در ساختمان سازی کاربرد دارد. این محصول که در ترکیب خود چسب اپوکسی نیز دارد برای اتصال محکم بین سنگ ها استفاده می شود.
جمع بندی
با این توضیحات کاملا به نتیجه خواهیم رسید که چه چسبی را کجا استفاده کنبم.چسب‌ها دارای مواد سازنده و ویژگی‌های مختلفی هستند. مثلا در بعضی از آنها مواد سمی یا شیمیایی خطرناک به کار رفته است. همیشه در هنگام خرید چسب به نوشته‌ها و توضیحات روی بسته توجه کنید تا چسبی مناسب برای کاربرد مورد نظرتان خریداری کنید. مثلا برای چسباندن یک وسیله در آشپزخانه نباید از چسبی استفاده کنید که مواد شیمیایی خطرناک دارد.
خواندن روی بسته را فراموش نکنید. یادتان باشد که برای اینکه چسب‌های مختلف، سطوح گوناگون را بهتر به یکدیگر بچسبانند، بهتر است این سطوح کاملا تمیز و بدون هیچ‌گونه گرد و غباری باشند. فرقی نمی‌کند که می‌خواهید دو مقوا را به هم بچسبانید یا دو سطح فلزی؛ در هر حال عملکرد چسب در حضور سطوح تمیز بهتر می‌شود.
در این مطلب از مجموعه مقاله های آنا شیمی آراز با انواع چسب ها آشنا شدیم و کاربرد هر کدام را مورد بررسی قرار دادیم حال شما می توانید مانند یک حرفه ای و با خیال راحت و با توجه به دستور عمل ها چسب مورد نظر خود را انتخاب کنید و مورد استفاده قرار دهید.